مرتبت تدریج در خانه؛ احیای بستر زندگی خانواده گسترده

چکیده این مقاله ؛ تلاشی است برای تدوین ( نظام فضایی ) که ظرفیت برقراری ارتباطی عمیق را میان ساکنین آن داشته باشد. جامعه (مظروف معماری) امروز، بر خلاف جامعه همگن و پیوسته دیروز، دچار انقطاع شده است؛ انقطاع در دو ساحت زمان و مکان؛ انقطاع مردم از گذشته خود(گسست نسل ها ) و از یکدیگر . انقطاعی که در حد فاصل خانواده هسته ای و مراتب وسیع تر جامعه رخ داده است. ایجاد پیوستگی، معلول جاری شدن مفهوم تدریج در روابط افراد جامعه است. برای تحقق این امر، حلقه ای مولد، ولی مفقوده وجود دارد که مرتبه ای دیگر از مراتب اجتماعی .« خانواده گسترده » ؛ است تغییر تدریجی، خصیصه ای است که سبب پیوستگی در هریک از این دو ساحت و همچنین این دو ساحت با یکدیگر است و بستر احیای شیوه زندگی خانواده گسترده را فراهم می آورد. خانواده گسترده، به عنوان مرتبه ای از جامعه که زنده است و بسترساز پیوستگی و زندگی در جامعه است . برا ی نیل به این منظور به شناخت خانواده گسترده و بررسی امکان یا ضرورت احیای آن در جامعه امروز و جستجوی ویژگی های ظرف زندگی این خانواده پرداخته شده است. با توجه به علل افول خانواده گسترده، ایدئوگرام خانه این خانواده براساس تغییر تدریجی در دو ویژگی مهم خانه ایرانی که همانا محصوریت و خلوت است، با نگاهی تمثیلی به سرمشق درخت شکل گرفته است. درخت برای میوه، دو منبع تغذیه فراهم آورده؛ شاخه ها به عنوان منبع تغذیه مشترک؛ و تغذیه مستقیم و مستقل از آفتاب و هوا . حیاط نیز منبع تغذیه خانه است. در هر خانه جزء، حدفاصل دو حیاط خلوت و حیاط جمع، طیف فضاها از خلوت تا جمع سامان می گیرند؛ و خانه ها در حیاط مشترک به وحدت می رسند. در ارتباط فضای باز با فضای بسته، طیف محصوریت مطرح می شود، که تبدیل این دو را در طریقی تدریجی پیشنهاد می کند. امری که باعث پیوستگی فضا می شود. در مفهوم مطروحه -یعنی تغییر تدریجی و پیرو آن پیوستگی در ظرف و مظروف معماری- می توان مطابقتی یافت با فلسفه ملاصدرا که بر اصالت وجود بنا نهاده شده است. از منظر او، هستی، خصلتی طیف گونه یا تغییری تدریجی و پیوسته دارد؛ خصلتی تکوینی که در نظام تشریعی نیز بنا به برقراری آن است.